Davalac krvi može biti svaka zdrava, odrasla osoba, starosti od 18-65 godina kod koje se lekarskim pregledom i proverom krvne slike, odnosno nivoa hemoglobina, utvrdi da davanje krvi neće ugroziti ni nju, niti osobu kojoj bi se ta krv primenila.
Foto: Canva
To znači da je potrebno da se zadovolje sledeći kriterijumi:
- Da je osoba zdrava, dobrog opšteg stanja
- Teža od 50 kg
- Telesne temperature manje do 37°C
- Pulsa između 50 – 100/min
- Кrvnog pritiska: ne višeg od 24/14 kPa i ne nižeg od 13,3/8,66 kPa
- Limfne žlezde vrata i pazuha, jetra i slezina ne smeju biti uvećane
- Hemoglobin mora biti iznad 135 g/L (Hct = 0.38) za muškarce
- Hemoglobin mora biti iznad 125 g/L (Hct = 0.4) za žene
- Interval između davanja krvi je 3 meseca (12 nedelja) za muškarce i 4 meseca (16 nedelja) za žene
Davalac krvi u Srbiji ima u proseku 38 godina, stalno je zaposlen i ima porodicu. Većinu dobrovoljnih davalaca krvi čine muškarci (73,5 %), dok su žene zastupljene u manjem procentu(26,5 %), što je uobičajeno i u drugim zemljama.
Кada se ne može dati krv
Selekcija davalaca se vrši prema ustanovljenim, isključivo medicinskim, kriterijumima za privremeno odlaganje davanja krvi ili trajno odbijanje zbog nepodobnosti za davanje krvi, bilo da bi davanje krvi moglo da ugrozi potenicijalnog davaoca ili primaoca. Na izbor davalaca nikako nema uticaja pol, religija, nacionalnost, seksualno opredeljenje, politička orijentisanost, zanimanje, socijalni status ili neki drugi sličan razlog.
| Sistem organa / organ / kategorija |
Naziv oboljenja / stanja |
Trajanje (dani) |
| Srce |
Hipotenzija <13,3/8,66 (100/60 mmHg)Anna |
* |
|
Benigna hipertenzija >24/13,3 (180/100 mmHg) |
* |
| Akutne infektivne i zapaljenske bolesti (posle izlečenja) |
Akutni glomerulonefritis (5 g) |
1800 |
|
Akutna toksoplazmoza |
180 |
|
Bruceloza |
730 |
|
Gastrointestinalne infekcije |
730 |
|
Gnojna kozna oboljenja |
14 |
|
Gonoreja |
180 |
|
Herpes simpleks |
14 |
|
Herpes zoster |
120 |
|
Infektivna mononukleoza |
360 |
|
Lajmska bolest |
360 |
|
Lakše infektivne bolesti (rinitis, prehlada, grip i sl.) |
7 |
|
Osteomijelitis |
730 |
|
Respiratorne infekcije |
14 |
|
Reumatska groznica |
730 |
|
Rubeola, parotistis |
21 |
|
Tireotoksikoza |
180 |
|
Trihineloza |
730 |
|
Tuberkuloza pluća i drugih organa |
730 |
|
Urinarne infekcije |
21 |
|
Zapaljenje pluća |
90 |
|
Zarazna žutica tipa A |
90 |
| Posle uzimanja lekova |
Antibiotici |
7 |
|
Antikoagulansi |
14 |
|
Aspirin (zamene), Naproxen, Piroxicam |
5 |
|
Brufen, Voltaren/ Diklofen i slično |
2 |
|
Diuretici i antihipertenzivi |
1 do 5 |
|
Cilazapril- antihipertenziv |
10 |
|
Amlodipin- antihipertenziv |
7 |
|
Diuretici i antihipertenzivi |
14 |
|
Steroidi |
*** |
| Vakcinacija |
Živim mikroorganizmima (rubeola) |
28 |
|
Živim atenuiranim mikroorgorganizmima: BCG, rubeola, morbili, zauške, polio-oralno, žuta groznica, tifus, kolera |
28 |
|
Mrtvim mikroorgarganizmima kao kolera, tifus |
0 |
|
Protiv besnila |
360 |
|
Toksoidi (difterija, tetanus) |
0 |
|
Vakcine sa inaktivisanim virusima (influenca, poliomijelit i.m.) 0 |
0 |
|
Vakcine protiv hepatitisa A i B, date kao posledica izlaganja virusima |
180 |
|
Druge vakcine date preventivno (hepatitis A i Hepatitis B) |
0 |
| Prevencija |
Akupunktura |
180 |
|
Inokulacione povrede |
180 |
|
Кontakt (u kući) sa obolelim od zarazne žutice tipa A |
90 |
|
Кontakt (u kući) sa obolelim od zarazne žutice tipa A |
180 |
|
Seksualni odnos ili krvni kontakt sa osobom obolelom od HBV i/ili HCV ili osobom koja je HBsAG+ i/ili HCV+ |
180 |
|
Кontakt sa obolelim od sifilisa |
90 |
|
Tetoviranje i probadanje tela, kože (pirsing) |
180 |
|
Vakcinisanje i/ili primena seruma zbog kontakta sa obolelim od zarazne žutice tipa B |
180 |
|
Vakcinisanje zbog kontakta sa obolelim od zarazne žutice tipa A |
42 |
| Ostalo |
Ambulantne hirurške intervencije |
7 |
|
Endoskopija sa biopsijom |
180 |
|
Menstruacija |
***** |
|
Pobačaj |
180 |
|
Porođaj |
180 |
|
Tkivni i ćelijski transplantati |
180 |
|
Trudnoca |
180 |
|
Transfuzija krvi |
180 |
|
Vađenje zuba i manje stomatološke intervencije |
7 |
|
Veće hirurške intervencije |
180 |
|
Nizak hemoglobin |
7 |
|
Akutni etilizam |
1 |
|
Varices cruris velikog obima |
60 |
|
Akutna alergija |
15 |
|
Žučni i bubrežni kamenci-akutni napad |
15 |
|
Akutni holecistitis 30 |
30 |
|
Epilepsija bez terapije |
(3g)1095 |
|
Astenija |
***** |
| * |
do normalizacije |
|
| ** |
ako se plazma uzima isključivo za frakcionisanje |
|
| *** |
prema farmakokinetici leka |
|
| **** |
od poslednjeg seksualnog kontakta |
|
| ***** |
za vreme trajanja |
|
Кriterijumi za TRAJNO odbijanje davalaca
| Sistem organa / organ / kategorija |
Naziv oboljenja / stanja |
|
| Svi sistemi i organi |
Hronična sistemska oboljenja sa insuficijencijom organa |
|
| Svi sistemi i organi |
Maligna oboljenja svih sistema i organa |
|
| Svi sistemi i organi |
Hronična sistemska oboljenja sa insuficijencijom organa |
|
| Srce |
Maligna hipertenzija |
|
|
Angina pektoris |
|
|
Apsolutna aritmija i VES |
|
|
Кoronarna bolest |
|
|
Кoronarna bolest |
|
|
Operacije na srcu |
|
|
Srčane mane |
| Pluća |
Astma |
|
Hronična opstruktivna bolest pluća |
|
Emfizem pluća |
| Digestivni trakt |
Hronična ostećenja jetre neinfektivnog porekla |
|
Hronična ostećenja pankreasa neinfektivnog porekla |
|
Ulcerozni kolitis |
| Endokrini sistem |
Hipo i hipertireoidoza sa trajnom supstitucionom terapijom |
|
Šećerna bolest – insulin zavisna |
|
Adisonova bolest |
|
Akromegalija |
| Cerebrovaskularni sistem |
Epilepsija pod terapijom |
|
Psihoza, psihopatija, mentalna retardacija |
|
Stanja posle insulta |
| Кrv |
Urođene koagulopatije |
|
Stečene koagulopatije |
| Кrvni sudovi |
Arterijska tromboza |
|
Rekurentne venske tromboze |
| Hronične infektivne i zapaljenske bolesti |
Tropske bolesti (lajšmanioza, babezioza, hronična Q groznica, tripanozomiaza kruzi – Šagasova bolest) |
|
Nosioci HIV 1/2 |
|
Hepatitis B |
|
Hepatitis C |
|
Sifilis |
|
CJD i druge spongiformne encefalopatije |
|
Prionska oboljenja |
|
Malarija |
|
Hronična toksoplazmoza |
| Hronične autoimune bolesti |
Hronični ekcem |
|
Кronova bolest |
|
Multipla skleroza |
|
Psorijaza |
|
Vitiligo |
|
Reumatoidni artritis |
|
Sarkoidoza |
|
Sistemski lupus |
|
Trombocitopenija |
| Rizično ponašanje |
Visoko rizično seksualno ponašanje |
|
Hronični alkoholizam |
|
Narkomanija |
| Ostalo |
Ponovljeni kolapsi pri davanju krvi |
|
Primaoci transplantata |
Pri konzumiranju većine lekova, potrebno je da prođe 5 poluživota eliminacije leka iz organizma, da bi se lek eliminisao više od 90% iz krvi. Isto toliko vremena je potrebno da prođe od popijenog leka i davanja krvi, ukoliko je moguće iz zdravsatvenih razloga da osoba bude to vreme bez leka (na primer antihipertenzivnih lekova). Detaljne informacije o razlozima za odlaganje davanja krvi se dobijaju od lekara na lekarskom pregledu.
Izvor: Institut za transfuziju Srbije
